اجل مسمی و اجل معلق :با دقت در آیات و روایات با دو نوع دیدگاه به ظاهر متناقض برمیخوریم در دیدگاه اول وقتی اجل سر میرسد لحظه ای دیر یا زود نمی شود مثل آیه ای از سوره یونس «إِذَا جَاء أَجَلُهُمْ فَلاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ» در این آیه به صراحت بیان میشود که وقتی اجل سر برسد نه یک لحظه دیر و نه یک لحظه زود میشود و هیچ راه فراری از این اجل نیست دقیقا چندین آیه و روایت داریم که برخلاف آیه بالا مرگ و اجل یک نفر به خاطر انجام یک عمل به تاخیر یا برعکس موجب تسریع مرگ میشود مثل صدقه دادن که موجب جلوگیری از مرگ میشود و یا دعای خالصانه تقدیر مرگ یکی را به تاخیر می اندازد و بالعکس.
انجام برخی گناهان ازجمله شهوترانی و نوشیدن شراب و ... باعث کاهش طول عمر میشود در حقیقت ما دو نوع اجل داریم اجل مسمی که همان اجل حتمیست هیچ واقعه یا عملی موجب تاخیر و یا تسریع در آن نمیشود و مصداق آیه فوق می باشد و نوع دیگر اجل معلق که همان اجل غیر حتمیست همانطور گفته شد بسته به اعمال شخص قابل تغییر خواهد بود در تفسیر این دو نوع اجل باید به این موضوع اشاره کرد که اجل مسمی در حقیقت توان بالقوه زنده ماندن یک فرد هست که هرگز بیشتر نمیشود مثل اینکه برای قطعات و ماشینها حداکثر طول عمر تعیین میشود که بیشتر از این قطعه دوام نخواهد آورد و خراب خواهد شد ولی اجل معلق مثل تخمین یک ماشین اگر در یک مسیر و جریان از آن استفاده شود فلان میزان عمر را خواهد داشت که با تغییر نحوه مصرف قطعه یا ماشین ممکن است طول عمر قطعه بیشتر یا کمتر شود مثل اینکه کسی که مواد مخدر مصرف می کند طول عمرش کم میشود خیلی از عواملی که حالا از نظر علم هنوز قابل اثبات نیست مثل صله رحم که عمر را افزایش میدهد و علل فرامادی دیگر در کوتاهی یا طول مدت عمر تاثیرگذار هستند ولی در نهایت وقتی اجل حتمی برسد هیچ عاملی نمی تواند موجب تاخیر و تسریع اجل مسمی شود